Wettelijke bescherming

De bescherming van planten- en diersoorten ligt vast in de Omgevingswet. De Europese Vogel- en Habitatrichtlijn is verwerkt in deze nationale wetgeving. De wet stelt hoge eisen: elke verstoring of doding van individuen van beschermde soorten en het verstoren van rust- of fourageerplaats, nest of eieren is verboden.

Lees meer over soortenbescherming bij windprojecten (RVO) 

Vraag en antwoord van de Vogelbescherming

De Vogelbescherming onderschrijft het doel van het Klimaatakkoord van Parijs, waarin is afgesproken om de opwarming van de aarde te beperken. Dat is ook in het belang van vogels, omdat de klimaatcrisis een grote bedreiging voor ze vormt. De Vogelbescherming is voorstander van windenergie, maar wel onder de voorwaarde dat negatieve effecten op vogels en andere kwetsbare soorten worden geminimaliseerd.

Lees hier 5 vragen en antwoorden over windenergie en vogels (Vogelbescherming) 

Wespendief op de Veluwe 

De wespendief (een roofvogel), die de provincie Gelderland wettelijk moet beschermen, broedt op de Veluwe. Er is een risico dat deze vogel tegen een windturbine botst. In aanvulling op het windbeleid van de provincie Gelderland, is vastgelegd dat er geen windturbines mogen komen op de Veluwe en 1 kilometer daaromheen. In de cirkel van 1 tot 8 kilometer rondom de Veluwe is nu nog ruimte voor 10 tot 30 moderne windturbines. Maar alleen als ze in de RES 1.0 (regionale energiestrategie) staan en als de windturbines bij daglicht in de maanden juli en augustus stilstaan. Om de RES-doelstelling te halen biedt de provincie Gelderland een extra mogelijkheid om windturbines in de 1 tot 8 kilometer zone te plaatsen op voorwaarde dat ze overdag stilstaan in de periode dat de wespendief in ons land is. Dit is van mei t/m augustus. Door de turbines dan overdag stil te zetten is het risico op een botsing volledig weggenomen.

De provincie Gelderland verwacht dat het beleid tijdelijk is. Daartoe is zij onderzoeken gestart naar andere technische maatregelen dan stilstand (zoals cameradetectie). Ook is een zenderonderzoek gestart om de ontwijkingskans te bepalen. De ontwijkingskans is momenteel worst-case ingeschat omdat ecologisch geen betere waarde onderbouwd kan worden. Het gaat om meerjarige onderzoeken. Bij positief resultaat wordt het beleid geactualiseerd aan de stand van het onderzoek.

Lees meer over de wespendief (Provincie Gelderland) 

Vogel- en vleermuisslachtoffers voorkomen

Windturbines veroorzaken een klein deel van de vogelslachtoffers die door menselijk handelen en katten om het leven komen. Niettemin is het belangrijk om vogel- en ook vleermuissterfte door windturbines te voorkomen, omdat het kwetsbare populaties kan treffen. Sterfte van vogels en vleermuizen door aanvaringen met de wieken kan op verschillende manieren worden voorkomen.

• Door zorgvuldig de locaties voor windturbines te kiezen. Raadpleeg in elk geval de windenergie-gevoeligheidskaarten (Sovon). Er kunnen eisen worden gesteld aan de opstelling van de windturbines, om bijvoorbeeld op afstand te blijven van leefgebied van gevoelige soorten of ruimte te laten voor vliegroutes. Bij veel vliegbewegingen op geringe hoogte kan worden bepaald dat de wieken op meer afstand van de grond moeten blijven.
• Tijdelijke stilstand van windturbines op of nabij vogel- en vleermuizenroutes kan het aantal slachtoffers aanzienlijk beperken. Dit kan bijvoorbeeld gelden voor vaste dagelijkse momenten dat soorten vliegen tussen hun slaapplaats en fourageergebieden. Voor vleermuizen kan stilstand bij lage windsnelheden veel slachtoffers schelen. Heel belangrijk is stilstand tijdens pieken in de voor- of najaarstrek (vaak maar enkele dagen per jaar). Met weersvoorspellingen en radarbeelden is dat aardig goed te bepalen. Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam ontwikkelde een model om vogeltrek te kunnen voorspellen, zodat stilstand gebeurt op de beste momenten met het minste verlies aan energieopbrengst. Met verschillende radargegevens zijn inmiddels voor Noord-Holland de vogeltrek en het risico op aanvaring met windturbines in kaart gebracht.
• Verschillende windparken werken met automatische stilstandvoorzieningen, zoals Windpark Krammer. Hier is zowel een systeem geïnstalleerd dat leidt tot automatische stilstand bij camera-detectie van een naderende zeearend of andere grote vogels, als een systeem voor vleermuizen, dat werkt op basis van geluiddetectie. Bekijk hier de video van Windpark Krammer (NP RES) 
• Windplan Groen kreeg een vergunning onder voorwaarde dat de turbines worden stilgezet als grauwe kiekendieven binnen een straal van 500 meter van een windturbine een broedpoging doen. Meteen in het eerste jaar (2023) werd een nest met drie jongen uitgebroed. Naast de stilstandsvoorziening werd op de grond bescherming aangebracht om te voorkomen dat grondpredatoren deze zeldzame vogels konden bereiken.
  Lees meer over de stilstandsvoorziening van Windplan Groen
• Het verven van een of meerdere rotorbladen van windturbines is een middel om slachtoffers te verminderen. Experimenten in Noorwegen met turbines met een zwart geverfd rotorblad laten zien dat het aantal slachtoffers overdag aanzienlijk kleiner is, vooral onder roofvogels als de zeearend. Hoewel de Noorse studie naar het effect van een zwarte wiek een positief effect aantoont voor een aantal daar voorkomende vogelsoorten, is nog niet gezegd dat dit effect zich één op één vertaalt naar de vogelsoorten in ons land.
  
  Op initiatief van de provincie Groningen en RWE wordt sinds eind 2021 onderzocht of het zwart verven van één wiek van een windturbine helpt om vogels veilig tussen de windturbines door te laten vliegen. En zo het aantal vogels dat tegen de wieken aanvliegt te verminderen. Dit onderzoek vindt plaats in de Eemshaven. De eerste tussentijdse resultaten lieten nog geen duidelijk verschil zien in het aantal slachtoffers van vogels tussen de windturbines met en zonder zwarte wiek. Het onderzoek loopt nog, dus het is nu nog te vroeg om op basis hiervan conclusies te trekken.
  Lees verder (Provincie Groningen)